Beleg en Ontzet

 Zoals al aangegeven ging Het Beleg en Ontzet van Huissen tussen het Hertogdom Gelre en het Hertogdom Kleef. Deze twee grootgrondbezitters waren al langere tijd met elkaar in gevecht. Deze strijd bestond uit onder meer uit korte  oorlogen en overvallen en hield voorafgaand aan de belegering van Huissen al zo'n 200 jaar stand. De twee vijanden waren dus geen vreemde voor elkaar. Vrede Door het ingrijpen van de Franse koning Karel VIII werd in 1498 vrede gesloten voor de duur van 3 jaar. In het Kleefse Land ging men er niet van uit dat naar 3 jaar vrede de oorlog weer opzou laaien. Men dacht dat de vrede nog wel even zou duren. Maar helaas voor de Huissenaren was dit niet het geval. Huissen was voor Karel van Gelre nog steeds een doorn in het oog. Het lag immers vlak onder de Gelderse hoofdstad Arnhem en mocht ook nog eens tol mocht heffen op al het voorbij komende scheepvaartverkeer op de Rijn. Karel's Wet Om Huissen in te nemen had Karel van Gelre een leger nodig, en toen Karel van Gelre met de opbouw van dit leger begon, werd dit toch door Kleefse zijde opgemerkt. Van Gelre wist de ongerustheid van Kleefse  zijde te sussen door bij hoog en laag te beweren dat hij geen kwaad in de zin had, tevens wees hij de Kleefsen op een wet die hij afgekondigd had. In die verordening stond dat elke Gelderse die iemand uit het Kleefse land wat zou  aandoen of beschadigen, zwaar gestrafd zou worden. Deze wet was overal in Gelre bekend gemaakt en zorgde ervoor dat de bezorgdheid bij de kleefse bestuurders enigzins wegging. Hetgeen onterecht zou blijken. Bliksemactie in het voorjaar van 1502 In het voorjaar van 1502 had Karel zijn troepen gereed. Hij dacht dat zijn troepen nu sterk genoeg waren om met een bliksemactie Huissen te veroveren. Het plan was om door de openstaande stadspoorten zo Huissen binnen te wandelen. De Huissenaren hadden Karel en zijn leger gelukkig aan zien komen en sloten haastig de stadspoorten. Hier was Van Gelre niet op voorbereid. Hij kon nu niets anders doen dan verder trekken. Op  vragen over zijn actie ontkende Karel nogmaals dat hij kwaad in zin had en beweerde dat hij op weg  was om Jacob van Batenburg af te straffen. Van Batenburg was een familielid van Karel die woonde op Schloss Anholt (Bij IJsselburg, DE) en hij zou niet voldaan hebben aan zijn verplichten. Waarschijnlijk is hij nooit zover gekomen. Karel trok plunderend door het Kleefse land om uiteindelijk terug te keren naar zijn eerste doel: Huissen. We schrijven 26 mei 1502.  Het begint dus pas echt op die 26 mei 1502. Toen het Karel enkele maanden daarvoor niet gelukt was Huissen binnen te lopen waren de Huissenaren niet gerust. Ze gingen zich voorbereiden op de mogelijkheid dat Karel het nog eens zou proberen.  Huissen was er klaar voor In de tussenliggende tijd was de stad voorbereid. Zo was er meer dan voldoende eten opgeslagen binnnen de muren van de stad. En er waren vanuit Emmerich soldaten naar de stad gekomen en de poorten zaten dicht. Klaar voor een aanval door Van Gelre. De aanval Van Gelre probeerde het stadje binnen te komen maar had weer niet op deze voorbereiding door de Huissenaren gerekend. Wanneer je niet naar binnen kan heb je als veldheer maar één andere mogelijkheid. Het Beleg van Huissen De enige mogelijkheid die nog over was voor Karel die Huissen nu toch echt wel een keer over wilde nemen was belegeren en beschieten. Gewoon net zo lang voor de poorten van de stad gaan liggen en ze beschieten tot iedereen sterft (van de honger) of zich overgeeft. Maar het liep net anders. Omdat Huissen zo goed voorbereid was, er was veel eten binnen de muren, hielden ze het langer uit dan Van Gelre had verwacht. Een tegenvaller. Zeker ook omdat zijn eigen troepen met de dag zwakker werden. Ze waren al veel langer onderweg dan van te voren gepland en dat begon zijn tol te eisen. Karel wilde de Huissense bevolking laten uithongeren, maar terwijl daar nog genoeg eten was begon zijn eigen voedselvooraad sterk af te nemen. En dat was nog niet het ergste. Er was verzet onderweg. Het Ontzet van Huissen Deze aanval van Van Gelre veroorzaakte grote woede in het Kleefse Land. Men sprak dan ook van een laffe en verraderlijke overval. De steden Emmerich, Rees,en Wesel verzamelden als eerste soldaten/burgers die samenkwamen in Emmerich, terwijl ook nog Kleefse troepen onderweg waren om zich bij hen te voegen. Dit leger (Dat uit Emmerich) zou onder de leiding van de Graaf van Kleef staan, die hiervoor het hoofdkwartier in Emmerich had ingericht. De woede onder de soldaten/burgers van Emmerich, Rees en Wesel was dermate groot, dat men vertrok zonder bevelen van de Graaf af te wachten, en na een mars langs de Rijn sloegen ze hun kamp op tegenover dat van de Geldersen. Omdat dit leger voor het grootste gedeelte bestond uit burgers (men had meer moed dan ervaring) werden de beroepssoldaten (ca 80 man) apart in een hinderlaag gelegd. Hertog Karel van Gelre, die zelf een leger van beroepssoldaten had, keek hij minachtend neer op het in zijn ogen boerenleger. Hij onderschatte tevens het aantal (boeren) soldaten Zijn plan was om 's nachts het kamp van de tegenstanders te overvallen, en hij stak hiervoor met 3.000 man de Rijn over naar de Pleij. Deze overtocht was echter opgemerkt, en in plaats van slapende soldaten stuiten ze op een goed georganiseerde verdediging. Weer een tegenvaller voor Van Gelre. En de strijd stagneerde in hun nadeel. En toen ook nog de beroepssoldaten van achter en opzij aanvielen was de overwinning voor de Kleefsen nabij. En toen ook nog eens de troepen uit Kleef waren geariveerd was de zege voor de Kleefse compleet en vluchtte de Gelderse met achtlating van al kun kanonnen, 500 doden en nog eens 500 gewonden. Bij de aanval van de groepssoldaten is de Hertog is in de handen van de Kleefse gevallen en bevrijd door een Moor. Het verhaal van Wildeman is hier van afkomstig. Sommige bronnen geven aan dat er bij deze strijd ook troepen vanuit Huissen zijn gekomen en meehebben geholpen in de slag. Dat is iets wat wij maar al te graag geloven.  De belegering van Huissen eindigde op 26 juni 1502. Maar daarmee was het nog niet gedaan. Het was het begin van vele veldslagen. Zowel binnen als buiten Huissen bleef het nog lang onrustig Huissen viert feest Huissen was vrij en ondanks dat er genoeg eten was in de stad hielt het niet echt over en was men erg blij dat het over was. Zo blij dat men drie weken feest vierde waarbij ze de beste bieren uit de wijde omgeving lieten aanrukken. Je kan ook zeggen dat Huissen al 500 jaar feest viert. Want al sinds 1536 tot op de dag van vandaag wordt deze gloieuze overwinning ieder jaar herdacht. Keppel Maar men was niet alleen bij. Er was ook woede. Een aantal woedende Huissenaren bestormde via Zevenaar een kasteel in Keppel.

Daar bevond zich de Gelderse veldheer Friedrich van Boerst. Hij werd met zijn manschappen gevangen genomen. De inwoners van (het Gelderse ) Zutphen werden daarna ingezet om het kasteel weer te ontzetten. Als reactie hier weer op kwamen de soldaten uit Emmerich de Huissenaren te hulp. Er ontbrandde een verschrikkelijke strijd die resulteerde in de gevangenneming van 150 ruiters en 500 soldaten, die in triomftocht naar Emmerich of Huissen werden gevoerd. Gezegd moet wel dat men hierna zo overmoedig werd dat de grens overschreden werd
en dorpen als Enden, Ulft en Randwijck geplunderd werden. De wegversperring Op de terugtocht van deze plunderingen werd de weg versperd door een Arnhemse- en Nijmeegse troepenmacht. Omdat de weg terug afgesneden was, bleef alleen de strijd over. De Kleefsen splitsten zich in twee troepen en gingen de strijd aan met de moed der wanhoop. In strakke gesloten gelederen stormden ze op de vijand af en wat voor niet mogelijk werd gehouden werd de strijd werd besloten met een overwinning van de Kleefsen, waarbij ze nog eens duizend gevangenen maakten, die in triomftocht naar Huissen werden gevoerd. (dit zou in de buurt van Elden gebeurd kunnen zijn. Een Arnhemse Burger wordt voor zijn dapper aandeel in de strijd bij Elden genoemd) Karel probeert het nog eens In december viel de Hertog van Gelre nog eenmaal het Kleefse land binnen met een leger van duizend man, maar de Huissenaren namen daarvan tweehonderd gevangenen en joegen de rest op de vlucht. In 1503 werd door bemiddeling van de Koning van Frankrijk, weer een vrede gesloten. Deze hield slechts drie jaar stand. Tot aan de keizer Dat de slag om Huissen geen kleinigheid was blijkt uit onderstaande passage uit een brief van Keizer Maximiliaan aan zijn zoon.

1502 Aug. 13. Augsburg KM an seinen Sohn Ehg Philipp: Ehg Philipp wird erfahren haben, daß Herr Karl von Geldern und die Untertanen des Hgtms Geldern KM inständig gebeten haben, sich mit ihnen zu verständigen, damit Herr Karl von Geldern im Hgtm Geldern friedlich Aufenthalt nehmen kann, wozu KM angeblich zugestimmt haben soll. Aber während dieser Verhandlungen hat Karl von Geldern entgegen den Vereinbarungen das Gebiet des Hgs (Johann) von Kleve angegriffen und dessen Städte und Dörfer beraubt und verbrannt. Er will die Gebiete von Kleve jenseits des Rheins erobern und belagert die Stadt Huijsen (Huissen bei Arnheim) mit schwerer Artillerie; er wurde aber abgeschlagen und verlor seine gesamte Artillerie. 1600 Mann sind gefallen oder wurden gefangengenommen.

Hij wil gebieden aan de overzijde van de Rijn veroveren en belegert de Stad Huissen met zware artillerie. Hij werd echter verslagen en verloor zijn gehele artillerie. 1600 man zijn gevallen of werden gevangen genomen. Slot Karel was dus verslagen en Huissen was veilig. De slag werd als zo bijzonder ervaren dat hij in 1536 herdacht werd, en vanaf toen ieder jaar tot aan de dag van vandaag.

 Het Beleg en Ontzet van tegenwoordig is, zoals al eerder aangegeven eerder een vervolg op de folklore die zich eeuwenlang ontwikkeld heeft dan op de historische slag in 1502. Het staat bol van traditie's We leggen er een aantal voor u uit. Er volgen er later meer, houd de pagina in de gaten. DE WILDEMAN EN DE BENDE VAN DE WILDEMAN De wildeman is de spion van de Gelre’s troepen. Hij is door Karel van Gelre de stad Huissen ingestuurd om informatie te verkrijgen over de troepen van Huissen tijdens het beleg. Deze informatie verkrijgt hij door de kinderen van Huissen om te kopen met snoep, speelgoed en frisdrank. Tijdens het vuurgevecht wordt de wildeman gevangen genomen en als trofee door Huissen heen gejaagd. De bende van de wildeman zijn Huissense kinderen die met de wildeman rondtrekken door de straten van het stadje. Vroeger werd het beleg en ontzet op de maandag gehouden (het koningschieten was toen nog steeds op de zondag). De kinderen van de Huissense basisscholen werden rond 11.30 uur bevrijd van de schoolles door de wildeman en meegenomen door Huissen. Tegenwoordig vind het beleg en ontzet plaats op de zaterdag, maar ook dan worden de kinderen bevrijd door de wildeman op de zaterdagschool. De zaterdagschool begint om 10.30 uur in de Antoniuskapel en is toegankelijk voor ieder kind en ouder die in een uurtje tijd iets wil leren over de geschiedenis van Huissen en het beleg en ontzet. Hierna worden de kinderen meegenomen door de wildeman en worden ze de hele dag vermaakt met activiteiten, eten en drinken. Het is aan de kinderen zelf hoe laat ze zich bij de bende voegen of naar huis willen. De bende van de wildeman loopt van 11.30 uur tot 5 uur in Huissen. VUURVECHTEN Het vuurgevecht of spiegelgevecht is het hoogtepunt van het beleg en ontzet. Om half 5 vind dit gevecht plaats op de molenweide achter de Albert Heijn. Na een duel tussen de generaals van beide legers vallen de troepen van Huissen/Kleef en Gelre elkaar aan. Het doel is om alle troepen van Gelre over het vuur heen te krijgen naar de kant van Huissen. Hierbij wordt ook de wildeman gevangen genomen door de bielemannen. Nadat de Huissense en Kleefse troepen gewonnen hebben, worden de koningen op de schouder genomen terwijl ‘Lang leve de koning’ wordt gespeeld. VISSEN IN DE STRANG Het vissen tijdens het beleg van Karel van Gelre was van levensbelang voor de inwoners van de stad. Dit wordt elk jaar nog herdacht door te vissen in de strang om 2 uur ’s middags. De gevangen vis, in de vorm van haring en dropvisjes, wordt daarna uitgedeeld aan de inwoners van Huissen op de markt. Overdag kan het voorkomen dat de troepen van Gelre de Huissense stad proberen binnen te komen. Zodra deze ontdekt worden moeten ze verjaagd worden door de Huissense troepen. SCHOUWEN VAN DE WEGEN EN DE BIELEMANNEN Het schouwen van de wegen vind plaats op zaterdag tussen 11 uur en half 12. De gilden trekt door de straten van Huissen om de stad te controleren op troepen van Karel van Gelre en de bende van de wildeman. De bielemannen lopen voorop in de stoet om eventuele wegblokkades weg te halen. Na het schouwen van de wegen vind de splitsing van de troepen plaatst op de markt om half 1. De bielemannen gaan voor in de strijd en controleren de wegen opdat ze veilig zijn. Tijdens het schouwen der wegen zullen zij de barricades verwijderen die de bende van de wildeman heeft geplaatst. Ook controleren zij of er geen loslopende gilde vrouwen of Gelderse troepen in Huissen zijn. Deze mogen anders in de schandpaal gezet worden. Tijdens het vuurgevecht zullen zij de wildeman vangen en hem daarna door Huissen begeleiden. KANONNIERS De kanonniers zijn de verantwoordelijken voor de reveille op de zaterdagochtend van beleg en ontzet. Vanaf 4.00 uur gaan zij langs de huizen van de burgemeester, de beschermheer, de pastoor en de koningen van het gilden om ze uit bed te schieten. Overdag laten de kanonniers ook regelmatig het kanon klinken in de straten van Huissen. DOKTOREN De doktoren zijn verantwoordelijk voor het verzorgen van de verwondingen van de troepen. Deze wonden ontstaan tijdens de schermutselingen in en buiten het centrum van Huissen, welke de hele dag plaatsvinden. Zij verzorgen ook de wonden van de kinderen die meelopen met de wildeman. DE KOERIER De koerier zorgt voor de communicatie tussen de beide legers. Dit gebeurt namelijk niet via een telefoon of internet, maar met brieven die geschreven zijn door de koningen van beide legers. Op verschillende tijdstippen worden de brieven voorgelezen op de markt door de man met het blek. Dit jaar wordt de rol van koerier vervuld door Henri Hermeling